Związek Żołnierzy Wojska Polskiego
Zarząd Główny

Adres Zarządu Głównego:
ul. Miklaszewskiego 5, 02-776 Warszawa

e-mail: zzwp@op.pl

Organizacja pożytku publicznego   KRS 0000141267

Rachunek Bankowy Zarządu Głównego: 45 1240 6104 1111 0000 4784 5055

Druga Emerytura - Ciąg Dalszy (Przedruk z GWiR nr 8 Sierpień 2021 r.)

Po opublikowaniu na łamach kwietniowego „Głosu Weterana i Rezerwisty” artykułu „Druga Emerytura - zasadzki i pułapki” odezwało się kilkunastu emerytów wojskowych. Można podzielić ich na trzy grupy. Pierwsza, największa, to osoby zgadzające się z moimi subiektywnymi przemyśleniami, dziękujące za zwrócenie uwagi na zagrożenia. Druga to osoby mające inne osobiste spostrzeżenia i doświadczenia. Mimo obietnic, że podzielą się nimi na łamach Głosu, do dnia pisania niniejszego artykułu nie nadesłały one żadnych materiałów. Trzecia - to prawnik zwracający uwagę na niektóre aspekty prawne problemu drugich emerytur. Spotkałem się z zarzutem, że mój artykuł może wywrzeć efekt hamujący.
   W związku z powyższym uznałem, że temat należy kontynuować i podjąłem działania mające na celu poszerzenie wiedzy swojej oraz czytelników Głosu. Odbyłem interesujące i pouczające konsultacje, w tym z pracownikiem pewnej Bardzo Ważnej Instytucji, przestudiowałem kilkanaście orzeczeń różnych sądów oraz interpelacji poselskich, a także odpowiedzi na nie.
    Wyniki pozwalam sobie przedstawić poniżej. Dla łatwiejszego zrozumienia podzielę je na grupy tematyczne. Przedstawię tylko uogólnione wnioski, większość dokumentów udostępnionych jest na stronach internetowych. Sygnatury spraw sądowych podaję na końcu.
   Aktualne stanowisko rządu przedstawione jest w odpowiedzi sekretarza stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Stanisława Szweda na interpelację grupy posłów (interpelacja nr 23110). Sprowadza się ono do stwierdzenia, że osoba, która wstąpiła do służby przed dniem 2 stycznia 1999 r. pobierać może tylko jedną z przysługujących emerytur: emeryturę policyjną/wojskową (obliczoną za okresy służby oraz „cywilnej” pracy) albo emeryturę z ZUS (obliczoną tylko za okresy „cywilnej” pracy). Szczegóły na stronie internetowej Sejmu pod adresem: https://sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/interpelacja.xsp?typ=INT&nr=23110
    Pełnomocnicy procesowi emerytów mundurowych kierujący sprawę do rozstrzygnięcia przez sądy wskazują w pozwach, że mimo wielu lat partycypowania w powszechnym systemie emerytalnym i opłacania składek nie mogą oni korzystać z emerytury przyznanej przez ZUS. W praktyce odłożone przez nich składki w systemie mające dać ekwiwalent w postaci zabezpieczenia świadczenia emerytalnego przepadają. Innymi słowy wskazują oni, że państwo okrada emerytów mundurowych z odprowadzonych składek. Czasami są to kwoty idące w dziesiątki, a nawet setki tysięcy złotych.
    Przedstawiciele ZUS wskazywali w sądach, że odwołujący się od decyzji ZUS posiadają uprawnienia do emerytury wojskowej przyznanej na podstawie przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin. ZUS przyznaje emeryturę z systemu powszechnego (cywilną), ale zawiesza jej wypłacanie z uwagi na pobieranie przez odwołującego się emerytury przyznanej na podstawie przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin.  Bez wdawania się w szczegóły i wracania do poprzedniego artykułu, sprawa najczęściej kończy się wypłatą emerytury z systemu powszechnego i zawieszeniem emerytury mundurowej. Muszę jednak przyznać, że otrzymałem niepotwierdzoną informację, że jeden z emerytów wojskowych wygrał sprawy, zarówno przeciwko ZUS, jak i WBE. Niestety emeryci wojskowi nie informują o wygranych sprawach i nie przesyłają do Zarządu Głównego sentencji prawomocnych wyroków lub chociażby sygnatur spraw. W związku z tym wnioski z nich nie mogą być rozpowszechniane do wykorzystania przez innych emerytów mundurowych znajdujących się w podobnej sytuacji. Dziwnie pojmowane koleżeństwo, każdy myśli o sobie.
     Przyjrzyjmy się, zatem sentencjom wyroków sądowych. Nie brzmią one jednakowo. Można więc przeczytać, że sąd (okręgowy, apelacyjny):
     - oddala apelację ZUS,
    - zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że podejmuje wypłatę emerytury ….. od dnia …….,
   - zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że nie zawiesza wypłaty emerytury wnioskodawcy ustalonej decyzją z dnia ……………... ,
    - nakazuje organowi rentowemu podjęcie i wypłatę zawieszonej emerytury,
    - zmienia zaskarżoną decyzję w części w ten sposób, że ustala, iż odwołujący się …….. ma prawo do wypłaty świadczenia emerytalnego z funduszu ubezpieczeń społecznych obok świadczenia emerytalnego wypłacanego przez Wojskowe Biuro Emerytalne.
    Sądzę, że warto poznać sposób rozumowania sądów. W prawie wszystkich uzasadnieniach wyroków można znaleźć stwierdzenie, że „co do zasady w razie zbiegu uprawnień do emerytury z dwóch różnych systemów przysługuje tylko jedno świadczenie - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego”. W orzecznictwie większości sądów pojawia się jednak możliwość stosowania wyjątków od powyższej zasady. Możliwość taką stworzył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 stycznia 2019 r. (I UK 426/17). Zwracam uwagę różnym tzw. „wielepiejom” (wiedzącym lepiej), że wyrok ten wydany był w składzie trzyosobowym i dlatego SN nie mógł nadać mu mocy obwiązującej zasady prawnej.
     Mimo, że pisałem o nim we wspomnianym artykule sądzę, że warto do niego wrócić. Sąd Najwyższy analizował sytuację żołnierzy zawodowych powołanych do służby wojskowej przed dniem 2 stycznia 1999 r. oraz tych, którzy podjęli służbę po dniu 1 stycznia 1999 r. Badał sprawę zgodnie z rozróżnieniem dokonanym przez ustawodawcę w przepisach ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, w kontekście ich uprawnień emerytalnych. Kierował się przy tym koniecznością zachowania konstytucyjnej zasady równości wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. W wywodach poczynionych w powyższym wyroku Sąd Najwyższy zauważył, że nie wszyscy żołnierze, który pozostawali w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., mogą faktycznie zrealizować uprawnienie do wykorzystania „cywilnej” wysługi emerytalnej. Wystarczy bowiem odpowiednio długa służba i wzrosty emerytury z tytułu szczególnych właściwości służby (art. 15 ust. 2 i 3) lub z tytułu inwalidztwa wojskowego (art. 15 ust. 4), aby - przy ograniczeniu podstawy wymiaru emerytury wojskowej do maksymalnie 75%, „cywilne” okresy ubezpieczenia w żaden sposób nie zwiększały świadczenia. W takim przypadku emeryt wojskowy, niezależnie od swojej woli, nie ma prawnej możliwości skonsumowania żadnego „cywilnego” okresu ubezpieczenia w wojskowej emeryturze. Zatem o wyjątku od zasady pobierania jednego świadczenia nie decyduje data przyjęcia do służby, ale brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu „cywilnego” stażu emerytalnego. Innymi słowy, wspólnym mianownikiem uzasadniającym prawo do dwóch świadczeń są uwarunkowania wynikające z przepisów prawa niepozwalające na wykorzystanie stażu „cywilnego” w emeryturze wojskowej, a nie wybór emeryta wojskowego.
    Idąc tropem wnioskowania Sądu Najwyższego, sądy okręgowe i apelacyjne zwracają uwagę na naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa określonej w art. 32 Konstytucji RP poprzez taką interpretację przepisu art. 95 ust. 2 ustawy w związku z art. 15a ustawy o emeryturach wojskowych, która pozwala wypłacać dwa świadczenia jedynie niektórym osobom w ramach jednej grupy emerytalnej tj. jedynie niektórym emerytom wojskowym.
    W orzecznictwie sądowym zasada równości jest ujmowana, jako nakaz traktowania sytuacji (podmiotów) podobnych (np. różnych służb mundurowych) w sposób podobny, a zarazem dopuszczenie traktowania sytuacji (podmiotów) odmiennych w sposób odmienny.
  Dlatego zdecydowana większość składów orzekających całkowicie zgadza się z zaprezentowanym powyżej stanowiskiem Sądu Najwyższego, w świetle którego w sytuacji kiedy występuje brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu „cywilnego” stażu emerytalnego, ubezpieczony ma możliwość pobierania dwóch świadczeń emerytalnych z odrębnych systemów ubezpieczeniowego i zaopatrzeniowego. Zasada ta ma również zastosowanie do przypadku nabycia prawa do emerytury policyjnej, albowiem art. 95 ust. 2 określający wyjątek od zasady pobierania jednego świadczenia emerytalnego odnosi się zarówno do emerytur wojskowych jak i policyjnych.
   Wyjaśniam, że używając zwrotu „zdecydowana większość składów orzekających” pragnę zwrócić uwagę, iż mogą zdarzyć się przypadki, że sąd może wydać wyrok niekorzystny dla emeryta mundurowego (patrz: wykaz wyroków na końcu artykułu).
   Dla przykładu: Sąd Okręgowy w Łodzi przychylił się do stanowiska WBE i uznał, że emerytom wojskowym należy się wypłata tylko jednego świadczenia (sygn. akt VIII U 1709/20  oraz VIII U 1329/20 ). Prawomocny, niekorzystny dla emeryta wojskowego wyrok wydał w dniu 23 kwietnia 2020 r. Sąd Apelacyjny w Szczecinie - sygn. akt III AUa 626/19 (oddalona apelacja przeciwko WBE).
   W tym miejscu warto przyjrzeć się niektórym fragmentom sentencji i uzasadnień wyroków niekorzystnych dla emerytów wojskowych:
   - powód skorzystał z włączenia okresów cywilnego stażu emerytalnego do algorytmu obliczenia wysokości emerytury wojskowej, wobec czego nie można tych samych okresów użyć w celu uzyskania drugiej emerytury i pobierania dwóch świadczeń,
   - uwzględnienie (przy obliczeniu wysokości emerytury mundurowej) tzw. okresów ,,cywilnych’’ wyłącza możliwość zastosowania do skarżącego wyjątku dopuszczającego pobieranie dwóch świadczeń,
   - skoro wysokość przyznanej ubezpieczonemu emerytury z powszechnego systemu emerytalnego okazała się wyższa od emerytury mundurowej, to prawidłowo wojskowy organ emerytalny na podstawie art. 7 ww. ustawy odmówił podjęcia wpłaty przyznanej ubezpieczonemu emerytury wojskowej,
   - Europejski Trybunał Praw Człowieka w decyzjach z 11 grudnia 2018 r., nr 39247/1 (LEX nr 2626955) i nr 41178/12 (LEX nr 2627060) uznał uprawnienie Państwa Członkowskiego do sa-modzielnego kształtowania systemu zabezpieczenia społecznego, w tym wprowadzenia zasady wypłaty jednego świadczenia, w myśl, której, skarżącemu nie można było przyznać jednocześnie dwóch świadczeń, i nie znalazł przy tym podstaw do ingerencji w obowiązujące w tym zakresie prawo krajowe.
     Zastanówmy się zatem, czy organa emerytalno-rentowe (ZUS, WBE, ZER MSWiA), mając na uwadze zapadające wyroki sądowe będą, bez wkraczania na drogę sądową, dobrowolnie wydawać decyzje o przyznaniu drugiej emerytury i nie będą zawieszać prawa do pobierania emerytury mundurowej.  SZANOWNY CZYTELNIKU - NIE LICZ NA TO.
    Dlaczego? Postaram się wyjaśnić to w krótkich żołnierskich słowach. Organa emerytalno-rentowe to jednostki budżetowe. Środki budżetowe, którymi dysponują to finanse publiczne. Dyrektorzy ww. organów mają obowiązek przestrzegać przepisów ustawy budżetowej, ustawy o finansach publicznych, ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz ustaw emerytalnych i o ubezpieczeniach społecznych.  
   Za naruszenie dyscypliny finansów publicznych osobom odpowiedzialnym mogą być wymierzone kary: upomnienia, nagany, kary pieniężnej oraz zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi na okres do 5 lat. Niech nikt nie liczy, że jakikolwiek wyrok sądu „zahamuje zapędy każdego dyrektora WBE w zawieszaniu emerytur wojskowych”.  Wprost przeciwnie, mając z tyłu głowy odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, każdy dyrektor będzie się odwoływał do sądu wyższej instancji, z wniesieniem skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego włącznie. Przywołane wyżej postanowienie SN nie jest dla nich wiążące, bowiem dotyczy ono tylko jednej konkretnej sprawy.  
    Dyrektor ZER MSWiA już wnosi skargi kasacyjne, niejako z urzędu, po przegranych prawomocnie sprawach o przywrócenie emerytury obniżonej w wyniku stosowania drastycznej ustawy represyjnej.  
    Celem zapoznania się z problematyką skargi kasacyjnej oraz skargi nadzwyczajnej zachęcam do zapoznania się z informacją Zespołu Prawnego Federacji Stowarzyszeń Służb Mundurowych RP „Skarga kasacyjna - państwo prawa czy sądowe bezprawie?” opublikowaną na stronie internetowej:  https://fssm.pl/skarga-kasacyjna---panstw0-prawa---czy---sadowe-bezprawie.
   Niestety, niektórzy Koledzy wiedzą lepiej i za nic mają opinie oraz porady prawne publikowane na stronie FSSM.
    Spróbujmy zatem zastanowić się na co musisz być przygotowany Szanowny Emerycie jeśli zdecydujesz się na wystąpienie o drugą emeryturę. Są to moje prywatne opinie, do których doszedłem w wyniku analizy tzw. literatury przedmiotu oraz w toku konsultacji z prawnikami. Nie musisz się z nimi zgadzać. Możesz je krytykować. Aby nie było wątpliwości, z całego serca życzę Ci wygranej.
   Po pierwsze musisz być przekonany, że wygrasz. Przypominam, w polskim systemie prawnym nie ma zasady precedensów tzn. różne składy sędziowskie, nawet tego samego sądu, mogą wydawać różne wyroki w takich samych sprawach. Możesz mieć pecha i Twą sprawę rozstrzygać będzie skład sędziowski, który wyda niekorzystny dla Ciebie wyrok. Pamiętaj - zawsze możesz się od niego odwołać.
    Po drugie musisz mieć pieniądze na dobrego adwokata (radcę prawnego) specjalizującego się w sprawach emerytalnych. W internecie znajdziesz adresy takowych.  Zwróć uwagę, że zgodnie z § 10 oraz § 11 pkt 3 decyzji Nr 233/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 15 lipca 2016 r. w sprawie organizacji Wojskowej Służby Prawnej, MON może zatrudnić wyspecjalizowaną kancelarię prawną i w uzasadnionych przypadkach zapłacić jej dowolne wynagrodzenie. Nie będzie to łatwy przeciwnik procesowy. Dlatego w każdym przypadku należy wnieść dobrze uargumentowane odwołania w sprawie, aby skutecznie udało się ,,przekonać” sąd do zmiany niekorzystnej decyzji ZUS.
    Po trzecie musisz być przygotowany na cztery procesy, dwa przeciwko ZUS o wypłatę emerytury cywilnej oraz dwa przeciwko WBE o odwieszenie wypłaty zawieszonej emerytury mundurowej. Będą Cię one kosztowały sporo nerwów. W razie przegranej możesz zdecydować się na wniesienie skargi kasacyjnej. To potrwa, a Twoje zasoby finansowe będą się kurczyć. W razie wygranej odzyskasz tylko część kosztów, w wysokości ustalonej przez sąd zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W razie przegranej pokryjesz koszty sądowe oraz odpowiednio koszty zastępstwa procesowego WBE. Pamiętaj - zawsze możesz złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych. Na przychylność resortów MON oraz MSWiA nie ma co liczyć. Cytowane w poprzednim artykule stanowisko Departamentu Spraw Socjalnych MON (każda sprawa …….. winna być rozpatrywana indywidualnie, a następnie w drodze ewentualnego postępowania sądowego) nie pozostawia, co do tego żadnych wątpliwości.
    Czuję się jednak w obowiązku poinformować, że uzyskałem niepotwierdzoną informację (przekazaną przez pracownika Bardzo Ważnej Instytucji), że niektórzy dyrektorzy WBE informują zainteresowanych emerytów wojskowych o możliwości zawieszenia wypłaty emerytury mundurowej i pytają, na którą emeryturę się decydują, cywilną czy wojskową. Powtarzam, jest to informacja niepotwierdzona.
    Możesz spotkać się z radą prawnika dotyczącą częściowego zabezpieczenia się poprzez złożenie w sądzie wniosku o zabezpieczenie powództwa polegającego na ustaleniu (nakazaniu) przez sąd wypłaty emerytury mundurowej do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy. Nie jestem prawnikiem, ale moim zdaniem należałoby zwrócić uwagę na przepis art. 749 Kodeksu Postępowania Cywilnego, zgodnie z którym zabezpieczenie roszczeń pieniężnych przeciwko Skarbowi Państwa jest niedopuszczalne. Nie wypowiadam się jednoznacznie, ale dobry prawnik powinien Ci to wyjaśnić.
     Strzeż się różnych „fałszywych proroków” i „wielepiejów”, którzy będą czynić wiele hałasu, będą Ci obiecywali wygranie sprawy, namawiali do podjęcia wspólnych działań, zajmowania stanowisk itp. Zapytaj ich ile spraw prawomocnie wygrali. Pamiętaj postępowanie w sprawach emerytalno-rentowych ma charakter indywidualny, nie jest możliwe wnoszenie pozwów zbiorowych.
     W polskim systemie prawnym sądy nie tworzą prawa, one je tylko interpretują i wydają wyroki. Tworzenie prawa to rola parlamentu i tam należy różnymi drogami kierować swe wnioski, np. poprzez składanie obywatelskich projektów ustaw, lub podejmowanie interwencji w biurach poselskich. Pamiętaj, nie wystarczy mieć racji, trzeba mieć większość w Sejmie, przychylnego prezydenta i Trybunał Konstytucyjny, który uzna racje wnioskodawców.
    Nie wolno pominąć milczeniem opinii dr. Tomasza Lasockiego, pracownika naukowego Katedry Ubezpieczeń na Uniwersytecie Warszawskim (patrz: https://www.rp.pl/Mundurowi/301249920-Dwie-emerytury-dla-wojskowych---korzystny-wyrok-SN-dla-mundurowych-emerytow.html). Uważa on, że jeśli utrwali się pogląd i linia orzecznicza wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego, można się spodziewać, że będzie potrzebna interwencja ustawodawcy, która może się skończyć pozbawieniem wszystkich mundurowych pobierania dwóch świadczeń, a nawet powrotem do pomysłu na włączenie mundurowych do powszechnego systemu emerytalnego. Trzeba bowiem brać pod uwagę możliwie wysoki dla państwa koszt wypłaty drugiej emerytury dla mundurowych.
    Zdaję sobie sprawę, że przedstawione wyżej opinie mogą być traktowane, jako obrazoburcze, zachowawcze i zniechęcać niektórych do walki o swoje prawa.  W sprawach finansowych konsekwentnie stoję na stanowisku, które wielokrotnie prezentowałem na posiedzeniach różnych organów Związku - nigdy nie zaproponuję i nie będę zachęcał do podjęcia działań, które mogą przynieść szkodę Związkowi oraz jego członkom. Decyzja należy do zainteresowanego.
     Jeżeli ktoś uważa inaczej oraz ma inne poglądy i oceny, a także chce zaproponować inne skuteczne metody działania, zachęcam do ich zaprezentowania, wraz z uzasadnieniem na łamach „Głosu Weterana i Rezerwisty” lub na stronie internetowej Związku.
   Poniżej wykorzystane przeze mnie wyroki sądowe. Niestety, tylko jeden został udostępniony przez zainteresowanego emeryta wojskowego.
 

Wyroki korzystne dla emerytów mundurowych:
     - Sądu Najwyższego dnia 24 stycznia 2019 r. sygn. akt I UK 426/17,
     - Sądu Okręgowego dla Warszawy-Pragi, wyrok z 18 czerwca 2019 r.- VII U 474/19,
     - Sądu Apelacyjnego w Katowicach, wyrok z 26 lipca 2019 r. - III AUa 1045/18,
     - Sądu Okręgowego w Łodzi, wyrok z 8 sierpnia 2019 r. - VIII U 345/19,
     - Sądu Okręgowy w Łodzi, wyrok z 9 września 2019r. - VIII U 2353/17,
     - Sądu Okręgowego w Rzeszowie, wyrok z 17 września 2019 r. - IV U 498/19,  
     - Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, wyrok z 13 listopada 2019 r. - IV U 2100/19,
     - Sądu Okręgowego w Warszawie, wyrok z 8 stycznia 2020 r. - XIII U 2133/19,
     - Sądu Apelacyjnego w Łodzi, wyrok z 23 stycznia 2020 r. - III AUa 333/19,
     - Sądu Okręgowego Warszawa-Praga z 18 maja 2020 r. - VII U 10/20,
     - Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, wyrok z 11 lutego 2021 r. - III AUa 873/20,
     - Sądu Okręgowego w Suwałkach, wyrok z 26 czerwca 2020 r. - III U 550/19,  
     - Sądu Okręgowego w Suwałkach, wyrok z 26 czerwca 2020 - III U 887/19,
     - Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, wyrok z 14 stycznia 2021 r. - III AUa 742/20,
     - Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, wyrok z 5 lutego 2021 r. - IV U 1416/20,
     - Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, wyrok z 28 kwietnia 2021 - IV U 1798/20,
    

Wyroki niekorzystne dla emerytów mundurowych:
     - Sądu Okręgowego w Łodzi, wyrok z 16 grudnia 2019 - sygn. sprawy VIII U 1901/19,
     - Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, wyrok z 23 kwietnia 2020 r. - III AUa 626/19,
     - Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, wyrok z 29 czerwca 2020 - III AUa 1019/19,           
     - Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, wyrok z 29 lipca 2020 r. - III AUa 365/20,      
     - Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, wyrok z 9 września 2020 r. - III AUa 330/19,
     - Sądu Okręgowego w Łodzi, wyrok z 23 listopada 2020 r. - VIII U 1709/20,
     - Sądu Okręgowego w Łodzi, wyrok z 15 grudnia 2020 r. - VIII U 1329/20,
     - Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, wyrok z 11 lutego 2021 r. - III AUa 420/20,
     - Sądu Okręgowego w Łodzi, wyrok z 7 kwietnia 2021 – sygn. VIII U 3043/20.

Wyroki sądów apelacyjnych to wyroki prawomocne, od których można wnieść skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.

                                    Henryk BUDZYŃSKI