Aktualności

Przedstawiciele ZŻWP w Olsztynie uczcili ofiary obozów w Działdowie

Delegacja Zarządu Wojewódzkiego Związku Żołnierzy Wojska Polskiego w Olsztynie uczestniczyła 18 stycznia 2023 r. w uroczystościach ku czci ofiar totalitaryzmów w Działdowie. Wiązankę kwiatów pod pomnikiem ofiar niemieckiego obozu koncentracyjnego (Soldau KL) złożyli:  prezes ZW płk w st. spocz. Albin Polechoński i członek prezydium ZW por. w st. spocz. Jerzy Pantak.
    Dzień Pamięci Ofiar Obu Totalitaryzmów z okresu lat 1939-1956 przypada 18 stycznia. Ustanowił go sejmik województwa warmińsko-mazurskiego w 2020 roku, nawiązując do wydarzeń ze stycznia 1945 roku. Do Działdowa wkroczyła wtedy Armia Czerwona, zajmując teren byłego obozu o zaostrzonym rygorze, gdzie Niemcy zamordowali kilkanaście tysięcy polskich obywateli. Gdy 17 stycznia 1945 roku opuścili go Niemcy, NKWD utworzyło tu swój obóz przejściowy nie tylko dla Niemców, ale i dla Polaków przeciwnych nowym porządkom.
   Uroczystości rozpoczęto od składania kwiatów i zapalania zniczy przed pomnikami znajdującymi się przy kościele p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Jeden upamiętnia ofiary obozów w Działdowie, drugi - zamęczonych tam księży: abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego i bp. Leona Wetmańskiego. Oprócz nich Niemcy zamordowali 87 księży. W mszy świętej wzięli udział licznie przybyli goście oraz mieszkańcy, w tym kilkanaście pocztów sztandarowych szkół i organizacji społecznych z Działdowszczyzny.
    Następna część uroczystości odbyła się przed pomnikiem na placu obozowym przy ul. Grunwaldzkiej z udziałem wojskowej asysty honorowej z 9 Batalionu Dowodzenia  w Olsztynie.
    Okolicznościowe wystąpienia wygłosili: marszałek województwa Gustaw Marek Brzezin, wojewoda Artur Chojecki i burmistrz Działdowa Grzegorz Mrowiński.
   Wieńce i wiązanki oprócz przedstawicieli władz złożyli: m.in. delegacja b. więźniów KL Soldau z Teresą Krowicką z Płocka, posłowie: Monika Falej i Robert Gontarz, samorządowcy z wielu gmin, harcerze, delegacje służb mundurowych i organizacji kombatanckich, w tym zarządów wojewódzkich Związku Żołnierzy Wojska Polskiego, ZIW i ZKRPiBWP. Stowarzyszenie Oficerów 15 Dywizji w Olsztynie reprezentował jego prezes gen. dywizji w st. spocz. Lech Stefaniak, a Zarząd Wykonawczy Oddziału Wojewódzkiego Związku OSP RP w Olsztynie - st. bryg. Maciej Jasiński (zarazem wiceprezes ZW ZŻWP w Olsztynie).
 

*     *     *

Obóz zagłady KL Soldau Niemcy utworzyli zimą 1939 roku na terenie byłych koszar 32 pułku piechoty w Działdowie. Wkrótce stał się ważnym ogniwem w niemieckim systemie terroru na dzisiejszych ziemiach Polski północnej. Zamordowano tu kwiat inteligencji pomorskiej, mazowieckiej i warmińskiej. Najpierw, do utworzonego tu we wrześniu obozu przejściowego (Kriegsgefangenendurchgangslager) trafili jeńcy wojenni, uczestnicy bitwy pod Mławą i obrońcy Modlina. Stąd rozsyłano ich do obozów jenieckich w III Rzeszy, m. in. w Prusach Wschodnich. Potem powstał tu obóz przejściowy (Durchgangslager) dla Polaków, Żydów i więźniów politycznych, następnie policyjny i karny obóz pracy, wreszcie obóz zagłady Soldau KL podległy SS, do którego trafiło około 30 tysięcy osób. W 1940 roku przebywali w nim m.in. pracownicy Konsulatu RP w Olsztynie, nauczyciele, ziemianie, duchowni, których przywożono z innych obozów. Liczba ofiar jest nieznana. Kilkanaście tysięcy więźniów zostało zamordowanych, m.in. w Komornikach, nieopodal Działdowa. Upamiętnia to pomnik na symbolicznym cmentarzu.
     Niestety wejście Armii Czerwonej do Działdowa 18 stycznia 1945 roku niewiele zmieniło - obóz zamieniono w Nakazowo-Rozdzielczy Obóz NKWD. Przez kilkanaście miesięcy więziono tu partyzantów z ruchu oporu oraz ludzi nie akceptujących nowej zależności. Torturowano ich, a znaczą grupę wywieziono do łagrów w ZSRR, skąd wielu już nie powróciło.
    Niedawno rozpoczęły się prace rewitalizacyjne na terenie b. obozu, gdzie ma powstać ekspozycja poświęcona historii tego tragicznego miejsca.

Tekst i zdjęcia: Jerzy PANTAK

« Powrót do listy