Związek Żołnierzy Wojska Polskiego
Zarząd Główny

Adres Zarządu Głównego:
ul. Miklaszewskiego 5, 02-776 Warszawa

e-mail: zzwp@op.pl

Organizacja pożytku publicznego   KRS 0000141267

Rachunek Bankowy Zarządu Głównego: 45 1240 6104 1111 0000 4784 5055

Kącik artystów i hobbystów

Święto Niepodległości w filatelistyce

 

                        

 

Dzień 11 listopada 1918 roku jest datą, która nigdy nie została wymazana z podręczników szkolnych, niemniej jej znaczenie dla Polaków różnie eksponowano na przestrzeni dziesiątków lat historii Polski. A że między innymi w filatelistyce tkwi jakaś „dusza historii”, można by rzec, że to hobby jest swoistym odzwierciedleniem przemian politycznych, gospodarczych i społecznych kraju.
    

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku poczta polska używała przez pewien okres znaczków i rekwizytów pocztowych pozostałych po zaborcach, które znajdowały się jeszcze w obiegu na ziemiach państwa polskiego do marca 1920 roku. W tym czasie również były emitowane pierwsze znaczki poczty polskiej.

Pierwszy znaczek z okazji rocznicy odzyskania niepodległości został wydany w 1933 roku. Swoją symboliką nawiązał do 15 rocznicy tego szczególnego wydarzenia w historii Polski. Na czerwonym tle widnieje Krzyż Niepodległości ustanowiony przez Sejm II Rzeczypospolitej w dniu  29.10.1930 roku.

 

 

W 1938 roku dwudziestą rocznicę odzyskania niepodległości uczczono emisją trzynasto znaczkowej serii prezentującej ważne dla Polski postacie i wydarzenia historyczne. Stąd pochodzi jej popularna nazwa - „seria historyczna”.

 


     Opis poszczególnych znaczków:
     5 gr Bolesław Chrobry, wita w Gnieźnie w roku 1000 cesarza niemieckiego Ottona.  W tle symboliczna postać św. Wojciecha;
     10 gr Kazimierz Wielki witany w 1364 r. wraz z innymi władcami przez Mikołaja  Wierzynka – kupca i bankiera krakowskiego, generalnego zarządcę dworu królewskiego;
     15 gr Władysław Jagiełło i królowa Jadwiga oraz rektor uniwersytetu krakowskiego z aktem darowizny i szkatułą z  kosztownościami. U stóp pary królewskiej widnieje szyszak krzyżacki oraz dwa miecze ofiarowane przed bitwą pod Grunwaldem;
     20 gr Kazimierz Jagiellończyk, a w tle mapa Polski z zarysem ówczesnych granic od Bałtyku po Morze Czarne;
     25 gr Zygmunt August podczas zaprzysiężenia unii Polski i Litwy w Lublinie w 1569 roku;
     30 gr Stefan Batory nadaje szlachectwo chłopu Kacprowi Wielochowi pod Wielkimi Łukami w 1580 r. za męstwo okazane podczas zdobywania tego miasta;
     45 gr Stanisław Żółkiewski zdobywca Moskwy i  Jan Karol Chodkiewicz zwycięzca spod Kircholmu;
     50 gr  wjazd Jana III Sobieskiego do Wiednia po rozgromieniu Turków w 1683 r.;
     55 gr  Konstytucja 3 Maja z 1791 roku uchwalona na Sejmie Czteroletnim;
     75 gr  Jan Henryk Dąbrowski, Tadeusz Kościuszko i Józef Poniatowski;
     1 zł  powstanie listopadowe 1830-1831, podchorąży i żołnierze ze sztandarem 4 pułku piechoty;
     2 zł  Romuald Traugutt, dyktator powstania styczniowego 1863-1864;
     3 zł  Józef Piłsudski;

     W marcu 1939 r. poczta polska powróciła do tematu znaczka z wyżej opisanej serii o nominale 15 gr  wydając zmodyfikowany egzemplarz, na którym pierwotnie widniejące  pod stopami postaci szyszak krzyżacki i dwa miecze zastąpiono tarczą z orłem (herbem Polski) i pogonią (herbem Litwy) oraz liliami andegaweńskimi (narodowym herbem św. Królowej Jadwigi).

 


     Cofając się jeszcze do roku 1938 pragnę nadmienić, że poczta polska uświetniła obchody 20 rocznicy odzyskania niepodległości dodatkowym walorem filatelistycznym w postaci bloku z wizerunkami czołowych postaci II Rzeczypospolitej: Józefa Piłsudskiego, Gabriela Narutowicza, Ignacego Mościckiego i Edwarda Rydz-Śmigłego.
     Jako ciekawostkę można dodać, iż pierwotnie zamierzano umieścić w tym bloku również wizerunek gen. Kazimierza Sosnkowskiego, jednak w końcowym etapie opracowywania kliszy do druku odstąpiono od tego zamysłu. Przyczyna tego nie jest mi znana, ale jeśli ktoś z hobbystów filatelistyki posiada wiedzę w tym przedmiocie będę wdzięczny za informację.

 

 

Poza tym w okresie międzywojennym były też emitowane znaczki pocztowe, sugestywnie nawiązujące do 1918 roku. Mam tu na myśli emisje z wizerunkiem marszałka Józefa Piłsudskiego oraz symboliką legionową.

 

         

              60 rocznica urodzin marszałka                                      Wydanie obiegowe

 

    

20 lecie wymarszu Legionów – znaczki wydano w 1934 r., a czerwony nadruk dodano w roku następnym jako apel do społeczeństwa w związku z sypaniem kopca marszałka Józefa Piłsudskiego w Krakowie. 

 

Tuż przed wybuchem II wojny światowej poczta polska wydała wspaniały blok z okazji 25 rocznicy wymarszu  1. Kompanii Kadrowej Legionów.

 


     W bloku widoczny jest znaczek z marszałkiem Józefem Piłsudskim, który był już emitowany w wydaniu żałobnym w 1935 r. oraz znaczek z marszałkiem Edwardem Rydz-Śmigłym pochodzący z wydania obiegowego z 1937 roku. Na szczególną zaś uwagę zasługuje znaczek umieszczony nad wymienionymi wodzami. Przedstawia on w centrum posąg Józefa Piłsudskiego, po lewej stronie 1. Kompanię Kadrową Legionów Polskich, która 6.08.1914 r. wyruszyła do walki o niepodległość, natomiast po prawej stronie widać wojsko polskie ze sztandarem.

Ponadto poczta polska wprowadziła do obiegu ten sam znaczek, ale poza blokiem i w kolorze brązowo-fioletowym. Przygotowano także klisze tego egzemplarza jeszcze w wielu innych odcieniach, pozostały one jednak w fazie makulatury, ale za to bardzo cenionej przez filatelistów.

 

 

W Polsce powojennej długo było nam czekać na ukazanie się wśród polskich znaczków tego, który by nawiązywał do daty jedenastego listopada. Dopiero rok 1988 okazał się bardzo obfity w emisje znaczków upamiętniających 70. rocznicę odzyskania niepodległości Polski. Wydano bowiem serię składającą się z ośmiu znaczków, przedstawiających podobizny: Ignacego Daszyńskiego, Wincentego Witosa, Juliana Marchlewskiego, Stanisława Wojciechowskiego, Wojciecha Korfantego, Ignacego Paderewskiego, Józefa Piłsudskiego oraz Gabriela Narutowicza.

 

 

 

 

Jednocześnie trzy znaczki pochodzące z wymienionej serii z wizerunkami Ignacego Paderewskiego, Józefa Piłsudskiego i Gabriela Narutowicza ukazały się w formie bloku.

 

 

Poza znaczkami filatelistycznymi z okazji 70 rocznicy odzyskania niepodległości poczta wyemitowała również okolicznościową kartę pocztową. Jej szatę graficzną stanowi znaczek z postacią Władysława Grabskiego – autora reformy walutowej w II Rzeczypospolitej oraz przedwojenna, obiegowa moneta o nominale jednego złotego. 

 

 

W 1988 r. oprócz wymienionych walorów filatelistycznych, dla upamiętnienia 70. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, dodatkowo wydano sześć znaczków, chociaż każdy z nich oddzielnie, aczkolwiek tematycznie stanowiących serię. Nawiązują one do rozwoju potencjału przemysłowego Polski międzywojennej. Na znaczkach widnieją: Państwowe Zakłady Lotnicze z sylwetką samolotu bombowego „Łoś”, Huta Stalowa Wola, Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej z dwoma dwupłatowcami sanitarnymi typu „Henriot XIV”, Zakłady Przemysłu Metalowego w Poznaniu z podobizną Hipolita Cegielskiego oraz produkowaną w Zakładach Cegielskiego lokomobilę parową, budowę portu w Gdyni oraz Międzynarodowe Targi Poznańskie.

 

          

 

         

 

W 1993 r. z okazji 75. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości wydano znaczek i blok. Znaczek przedstawia głowę orła w koronie, zaś na bloku widać polską flagę narodową symbolizującą swoim kształtem orła w locie.

 

         

 

Z kolei w pięć lat później dla upamiętnienia 80. rocznicy odzyskania niepodległości ukazał się pojedynczy znaczek, o bogato zdobionej szacie graficznej, przedstawiający orła – godło Polski z pieczęci Rzeczypospolitej Polskiej z 1919 roku pośród biało czerwonych flag. Także wprowadzono do obiegu okolicznościową kartę pocztową ozdobioną znaczkiem z wizerunkiem głowy kobiety i miecza oraz ryciną herbów Warszawy, Krakowa i Poznania na tle stylizowanego piastowskiego orła.     

 

 

    

 

 

Na rok 2008 przypadała 90. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości. Z tej okazji Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, składając należny hołd wszystkim, którzy walczyli o wolną i sprawiedliwą Ojczyznę, przyjął 7 lutego 2008 r. uchwałę, ustalającą ówczesny rok Rokiem Niepodległości. Chcąc uczcić tę wyjątkową dla Polaków rocznicę, poczta polska wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy, na którym przedstawiono wizerunek Orła Białego w koronie z okresu po odzyskaniu niepodległości, otoczonego wzniosłą dewizą, napisaną po łacinie: AMOR PATRIAE OMNIA VINCIT (Miłość do Ojczyzny wszystko zwycięża). Ponadto w tej samej intencji wydano kopertę ze stemplem pierwszego dnia obiegu FDC, na której oprócz opisanego powyżej znaczka, przedstawiono trzech żołnierzy z polskich formacji wojskowych: legionistę, hallerczyka oraz żołnierza polskiej armii utworzonej po odzyskaniu niepodległości. Emisji towarzyszył okolicznościowy datownik.

 

 

 

W obecnym roku nie będziemy obchodzić tzw. „okrągłej rocznicy” Święta Niepodległości i nasze klasery nie zapełnią się nowymi znaczkami pocztowymi z tej okazji. Mimo to, czy nie warto sięgnąć do zbiorów filatelistycznych i o ile jest to możliwe, np. w gronie wnuków, pokazać młodemu pokoleniu piękno znaczka polskiego i jego „duszę historii”, o której wspomniałem na wstępie. Może w ten sposób poszerzymy grono filatelistów.

Tekst i foto: Ryszard CIEŚLAK

« Powrót do listy